Half mei is een begin gemaakt met het tweede termijn van het Vlaams-Nederlandse Initiatief TruStone. Dit convenant brengt Nederlandse en Vlaamse bedrijven, brancheverenigingen, , vakbonden en ngo’s samen met als doel het bevorderen van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) in de natuursteensector. De Nederlandse en Vlaamse overheid ondersteunen het initiatief. Aan het begin van de tweede vijf jaar van het initiatief stelt voorzitter Pieter van der Gaag: “Ik heb het gevoel dat we sterker staan.” Een gesprek over onder andere de veranderingen en de nieuwe onderdelen van het tweede termijn.

“Vrijwel iedereen is doorgegaan en nieuwe partners hebben zich aangesloten”, zegt Pieter van der Gaag enthousiast. “Vanuit de voorschrijvende markt – denk aan gemeentes – maar ook uit de hoek van niet-overheidsinstanties. Bijvoorbeeld uit de keuken- en uitvaartsector. Het draagvlak wordt hiermee steeds groter. We hebben na de eerste termijn een eindevaluatie gehouden en zijn op basis daarvan opnieuw met de partners gaan onderhandelen. We hebben wat pijnpuntjes eruit gehaald, met name op het gebied van de beoordeling van de bedrijven.”

Niveaus in plaats van labels
De grootste verandering ten opzichte van de eerste termijn is de manier van beoordeling van de bedrijven. “Eerst kregen bedrijven een label toegekend; groen, oranje, rood en geen label. Groen was goed, oranje betekende dat je nog wat verbeteringen moest aanbrengen, rood dat je de zaken nog niet op orde had en geen label werd toegekend aan een bedrijf dat (nog) niet in aanmerking kwam als deelnemende partij. De labels zijn nu vervangen door niveaus. Bedrijven worden onderverdeeld in niveau 1 tot en met 5. De opbouw van de niveaus is logischer. Dit houdt onder andere in dat de normering voor kleinere bedrijven minder streng is. Er wordt nog steeds van bedrijven verwacht dat ze vooruitgang maken in hun activiteiten en dat zie je terug in hun niveau.”

Ander politiek klimaat
Een van de veranderingen ten opzichte van het eerste termijn van Initiatief TruStone is volgens Pieter het veranderde politieke klimaat in Nederland. “De Nederlandse overheid is geen actief lid meer van de stuurgroep. Vanuit het Ministerie van Buitenlandse Zaken en bijvoorbeeld de ambassades ter plekke wordt wel ondersteuning geboden. En in het binnenland gaat er vanuit de overheid een stimulerende boodschap uit naar gemeenten om deel te nemen aan het initiatief”, legt hij uit.

Internationale samenwerking
“Door gezamenlijk internationale projecten op te zetten met natuursteenbedrijven, maatschappelijke organisaties, vertegenwoordigers en vakbonden, wordt onder andere gewerkt aan de veiligheid en gezondheid voor arbeiders in de groeves in India”, stelt Pieter. Dit heeft volgens hem in het eerste termijn tot verbeteringen geleid. “We hebben onze projecten ook in Zuid-India uitgebreid. Ik ben zelf onlangs in Zuid-Rajasthan geweest. Daar heb ik gemerkt dat het besef bij de exporteurs is ingedaald. Ik was echt onder de indruk van de bereidwilligheid van de plaatselijke ondernemers en het feit dat we onze activiteiten daar hebben kunnen uitbreiden.”
Ook in andere landen zijn resultaten geboekt. Pieter: “Initiatief TruStone heeft haar activiteiten in Brazilië en Zimbabwe kunnen uitbreiden. Daarnaast werken we samen met partners in Vietnam, Marokko en Turkije. We ondersteunen bedrijven in Egypte, maar dat gaat erg moeizaam. Hetzelfde gaat op voor China. In dat land is vakbondsvorming verboden en er zijn geen maatschappelijke organisaties actief. Dit is echter wel een eis van de OESO voor IMVO, dan wordt het wel heel moeilijk. We proberen bedrijven die in China fabrieken hebben te ondersteunen. Ze kunnen aangeven welke risico’s ze aanpakken, een voorwaarde om een positief oordeel van het onafhankelijke secretariaat van Initiatief TruStone te krijgen.”

Living Wage
Ook in de tweede termijn van het Initiatief TruStone wordt aandacht gegeven aan ‘Living Wage’. “De term staat voor het uitgangspunt dat ieder gezin moet kunnen leven van de inkomsten van de kostwinner”, legt Pieter uit. “Mensen moeten een behoorlijk loon krijgen voor de arbeid die ze verrichten. Dat bedrag is natuurlijk heel erg regio gebonden, maar het heeft erg weinig impact op de prijs die hier voor de natuursteen wordt gevraagd. Het is een thema in ontwikkeling, waarmee we willen zeggen dat aan het eind van de tweede termijn over vijf jaar substantiële stappen zijn gezet. Dan moet het inzicht er zijn hoe in onderhandeling met de exporteurs naar die living wages kan worden gestreefd.”
Circulariteit is een nieuw thema, vertelt Pieter. “Het hergebruiken van lokale stenen in Nederland en België heeft een positieve invloed op het milieu. Er wordt minder natuursteen geïmporteerd – met dus minder transportbewegingen – hetgeen milieuvoordelen oplevert.”

Europa
Al jaren gaan geluiden op dat de arbeidsomstandigheden in Zuid-Europese landen als Spanje en Portugal in de natuursteensector niet optimaal zijn. “Er is inderdaad een gesprek gaande dat in die landen de arbeidsomstandigheden niet helemaal kloppen. Om hier ook projecten te kunnen starten, moet TruStone eigenlijk meer een Europees initiatief worden. We hebben tijdens de eerste termijn hierover gesprekken gevoerd met Duitsland en Italië, maar er zijn nog geen concrete stappen gezet in dit kader. Er is een Europese richtlijn: de CSDDD. Deze richtlijn legt vast dat bedrijven moeten voldoen aan Due Diligence-normen zoals die ook in het convenant worden beschreven. Nu gelden deze richtlijnen op Europees niveau alleen voor grote bedrijven.

Bijna uniek
Het feit dat de tweede termijn zo snel is ingezet, met bijna dezelfde partijen en met doorgang van activiteiten, is volgens Pieter bijna uniek te noemen. “De energie blijft en er wordt ook nieuwe energie ingestoken. De vraagkant wordt er nadrukkelijk steeds meer bij betrokken en ook kleinere natuursteenbedrijven zien er het nut van in. Verduurzaming is een must, niet alleen vanwege het klimaat. Dat moet je als bedrijf ook strategisch zien. Als je nu niet meedoet, mis je de boot.” Verduurzaming heeft ook gevolgen voor de exporteurs in India bijvoorbeeld, aldus Pieter. “Omdat in Nederland de verstening van binnensteden wordt aangepakt, hebben de bedrijven daar minder afzet. Dat hebben we tijdens onze bezoeken ter plaatse ook duidelijk gemaakt. Maar dat neemt niet weg dat de activiteiten op het gebied van sociale duurzaamheid moeten worden voortgezet om onder andere de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Ik heb het gevoel dat we sterker staan, maar ik wil dat we aan het eind van de tweede termijn minimaal kunnen zeggen dat we de basis arbeidsnormen in onze ketens hebben weten te handhaven, dat we weten hoe we ‘Living Wage’ voor elkaar kunnen krijgen en dat we in de Europese markt kunnen laten zien dat natuursteen sociaal en ecologisch verantwoord te verkrijgen is bij de leden van het Initiatief TruStone.”